O naszym uniwersytecie
Opis projektu: cele, logistyka i znaczenie
Kiedy w 2008 roku powstał Małopolski Uniwersytet dla Dzieci – w Polsce nie było żadnego uniwersytetu dziecięcego, który działałby na obszarze małych miast i wsi. Przez pierwsze trzy lata naszej działalności wykłady odbywały się w wynajętej sali kinowej w Trzebini. Obecnie Małopolski Uniwersytet dla Dzieci jest zlokalizowany w Chrzanowie (PCKU ul. Focha3), a spotkania odbywają się w nowoczesnej sali wykładowej, która została nieodpłatnie udostępniona Fundacji przez Starostwo Powiatowe w Chrzanowie.
Naszymi studentami jest zarejestrowana, stała grupa ok. 130 dzieci w wieku 6 – 12 lat, w większości mieszkańców miast, miasteczek i wsi Małopolski Zachodniej. Spotykamy się dwa razy w miesiącu, w sobotnie przedpołudnia – na wykładach dotyczących różnych dziedzin nauki. W okresie od października do czerwca takich spotkań jest szesnaście. Wykład trwa ok 50 min, potem rozpoczyna się dyskusja. Czasami spotkanie kończy się krótką częścią warsztatową, na której studenci mają możliwość poeksperymentowania z eksponatami przywiezionymi przez wykładowcę. Zarówno przed, jak i po wykładzie studenci otrzymują informacje rozwijające dany temat, bądź linki do stron poszerzających dane zagadnienie. Prowadzimy bogatą i publicznie dostępną stronę internetową, która jest cennym źródłem informacji, zarówno dla istniejących, jak i nowopowstających uniwersytetów dla dzieci.
Ze względu na skromną bazę dydaktyczną oraz ograniczenia logistyczne – nie prowadzimy zajęć warsztatowych, natomiast organizujemy wyjazdy na warsztaty organizowane przez różnorakie instytucje naukowe w Krakowie, gdzie nasi studenci mają okazję z bliska przyjrzeć się pracy naukowców i obejrzeć laboratoria, czy sale wykładowe. Organizujemy wyjazdy na Noce Naukowców oraz Festiwale Nauki. Własne doświadczenia oraz przemyślenia naukowe studenci mogą przedstawić w formie tzw. prac dyplomowych, z których najlepsze są publicznie prezentowane, w ramach organizowanych przez Fundację, corocznych Odczytów Młodych Naukowców, gdzie publicznością są dorośli mieszkańcy powiatu chrzanowskiego
Wykładowcami są znani nauczyciele akademiccy, popularyzatorzy nauki z kilkunastu polskich uczelni. Wykłady dla naszych studentów wygłosili m.in. Leszek Balcerowicz, Michał Kulesza, Marek Safjan, Marek Michalak, Ryszard Tadeusiewicz i wiele innych znanych postaci. Organem doradczym dla projektu jest Rada Naukowa, w skład której wchodzi czterech pracowników naukowych z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie oraz Polskiej Akademii Nauk. Podczas wykładu dzieciom nie towarzyszą rodzice – opiekę nad nimi sprawują wolontariusze, uczniowie liceów i gimnazjów powyżej 16 roku życia. Każde rozpoczęcie i zakończenie roku akademickiego ma swoją bardzo uroczystą oprawę łącznie z wręczaniem dyplomów i honorowych tytułów.
Duże zróżnicowanie wiekowe słuchaczy może być postrzegane jako nasza słabość – zwłaszcza, że działamy na prowincji, ze słabym zapleczem instytucjonalnym i dydaktycznym oraz z niewielkimi możliwościami logistycznymi. Jednakże, od kilku lat udało się nam uzyskać renomę profesjonalnego i dynamicznie rozwijającego się uniwersytetu dla dzieci, zaufanego partnera zarówno dla uczelni wyższych, dla instytucji samorządowych, dla innych tego typu projektów z kraju i z zagranicy, jak i dla rodziców naszych studentów. Naszym głównym celem jest rozbudzanie zainteresowań dzieci oraz rozwój umiejętności krytycznego myślenia. Nie – dotarcie z ofertą edukacyjną do środowisk zagrożonych wykluczeniem społecznym, nie – własny PR uniwersytetów, widzących w naszych dzieciach swoich przyszłych studentów, nie – praca z dziećmi wyjątkowo uzdolnionymi, ale właśnie – rozbudzanie zainteresowań.
Ponieważ naszym głównym celem jest rozbudzanie zainteresowań naukowych, to staramy się, aby na każdym – tak zróżnicowanym wiekowo spotkaniu – dotrzeć z treścią do każdego studenta. Staramy się, aby na wykładzie znalazły się trzy poziomy przekazu: CO, JAK i DLACZEGO? Dla najmłodszych, zawsze najbardziej oczekiwaną częścią spotkania jest CO? Czyli, wybuch wulkanu na wykładzie z geologii, chodzący robot, nietypowy strój wykładowcy, czy krótki film animowany. Dla starszych dostępna jest warstwa JAK – czyli przepis na własny eksperyment, możliwość zaprogramowania robota, czy udział w debacie nt. demokracji. Natomiast najstarsi studenci skorzystają z warstwy DLACZEGO? – dotyczącej wytłumaczenia zjawisk, procesów i bardziej skomplikowanych pojęć
Małopolski Uniwersytet dla Dzieci jest corocznie wizytowany przez innych organizatorów uniwersytetów dziecięcych, szukających tzw. dobrych praktyk, które można by z powodzeniem przenieść na ich teren. Zawsze chętnie dzielimy się swoimi doświadczeniami – i tak pomagaliśmy założyć kilka innych uniwersytetów dziecięcych m.in. w Płocku, Preszowie (Czechy) i Atenach (Grecja). Model Małopolskiego Uniwersytetu dla Dzieci był kilkukrotnie przedstawiany – przez organizatorów projektu – na konferencjach i spotkaniach poświęconych nowym formom edukacji m.in. w Kolonii (Niemcy), Stambule (Turcja), oraz w budynku Senatu w Warszawie.
Ponieważ każdy wykład jest odrębną całością, to do projektu można przystąpić w każdej chwili. Zapisy młodych studentów – z całej Polski – na Małopolski Uniwersytet dla Dzieci trwają cały rok.